Enerji ve Besin Aktarımı
Enerji ve Besin Aktarımı
Enerji ve Besin Zinciri
Tüm canlılar enerjiye ihtiyaç duyar.
Hayvanlar, bitkileri ve diğer hayvanları yiyerek enerji elde ettikleri için tüketici canlılar olarak adlandırılır.
Bitkiler, fotosentez sırasında güneşten aldıkları enerjiyi kullanarak besin yapar. Elde edilen enerji bitki hücrelerinde kimyasal maddeler içinde depolanır.
Bitkiler, üretici canlılar olarak bilinir. İhtiyaç duydukları besini kendileri üretir.
Tüm canlılar için temel enerji kaynağı güneştir.
Besin zinciri canlılar arasında enerjinin nasıl aktarıldığını gösterir.
Örneğin;
Mısır İnek İnsan
Üretici Birincil tüketici İkincil tüketici
Güneşten alınan ışık enerjisinin yaklaşık %10'u bitki dokularında depolanır.
Eğer bir hayvan bitkiyi yediğinde elde ettiği enerjinin, sadece %10 luk kısmını yeni dokuların yapımında ise hayatsal faaliyetleri, vücut ısısını korumak ve hareket için kullanır. Ayrıca dışkı ve üre atımıyla da bir kısmını kaybeder.
Aşağıdaki şekil bir besin zincirinde meydana gelen enerji aktarımı göstermektedir.
Sayı piramitleri
Besin zincirinden elde edilen bilgi piramit sayısını da gösterir. Her blok, besin zincirinin her bir basamağındaki canlıların sayısını gösterir.
Aşağıda besin zinciri için oluşturulan bir sayı piramidi verilmiştir.
Kullanılabilir enerjinin azalmasından dolayı her basamaktaki canlı sayısı da azalmaktadır.
Meşe ağacı tırtıl fare baykuş
Besin zincirinin piramit şeklinde gösterimi aşağıdaki gibidir.
Şekildeki bir tane büyük meşe ağacı çok sayıdaki tırtıl, birkaç fare ve bir baykuş için yeterli enerji kaynağıdır.
Biyokütle piramitleri
Besin zincirinin her bir basamağındaki canlıların toplam kütlesine biyokütle denir. Besin zincirinde ilerledikçe daima biyokütle azalır.
Besin zincirinin basamaklarındaki biyokütlenin piramit şeklinde gösterimi aşağıdaki gibidir.
Biyokütle pramitleri her zaman yukardakine benzer.
Besin Üretimi ve Enerji Verimliliği
Besin zincirinin her basamağında bir öncekine göre, biyokütlelerinde daha az madde ve daha az enerji içeren canlılar yer alır.
Bu yüzden uzun besin zincirleri verimli değildir.
Bir hektar tarlaya sahip bir çiftçi, tarlasında inekleri için besin yetiştirebilir dolayısıyla da insanları da beslemiş olur veya doğrudan insanların beslenmesi için tarlasında mısır yetiştirebilir.
İnsanlar için mısırın yetiştirilmesi çok daha verimli olacaktır. Çünkü besin zinciri kısa olursa daha az enerji kaybı gözlenir. Yani aynı tarladan 10 kat aha fazla insan beslenmiş olur.
Kısa olan besin zinciri, besin üretimi açısından daha etkilidir.